Abstrakt
Kariera polityczna ostatniego namiestnika republiki holenderskiej, Wilhelma V Orańskiego dobiegła końca 18 stycznia 1795 roku. Jednym z powodów końca nieudanych rządów była m.in. bezpardonowa krytyka pod adresem namiestnika formułowana przez jego oponentów m.in. w pamfletach oraz rycinach o satyrycznym wydźwięku, będących pierwowzorem współczesnych karykatur. Tym samym Wilhelm V przeszedł do historii jako jedna z pierwszych ofiar ‘nagonki medialnej’, dla której holenderscy historycy ukuli termin „wojna na pióra” (nider. pennenstrijd). W moim artykule analizuję retoryczną stronę owej ‘wojny’: przybliżam środki retoryczne tekstów oraz rycin dezawuujących Wilhelma V, a także rozszyfrowuję ich symbolikę oraz kontekst. Mój artykuł ma na celu zrekonstruować negatywny wizerunek Wilhelma V oraz pokazać siłę oddziaływania słowa pisanego w schyłkowym okresie oświecenia – narzędzia niebezpiecznego i skutecznego zarazem; w opisywanym przypadku bardziej skutecznego niż cały arsenał dobrze uzbrojonej armii.
Słowa kluczowe
propaganda, oświecenie, Holandia, retoryka, pamflet, wizerunek, dom orański
William V of Orange (1748 – 1806) – a victim of the media ‘war of feathers’. Some reflections on the uncompromising face of anti-Oranian propaganda at the end of the 18th century
Abstract
The political career of the last stadholder of the Dutch republic, Willem V, Prince of Orange came to an end on January 18, 1795. One of the reasons for the end of his unsuccessful reign was the ruthless criticism of the governor formulated by his opponents in, among other things, pamphlets and engravings with satirical overtones, which are the prototypes of modern caricatures. Thus, Willem V went down in history as one of the first victims of the ‘media urge’, for which Dutch historians coined the term ‘pen war’ (Dutch pennenstrijd). In my article I analyze the rhetorical side of this ‘war’: I describe the rhetorical devices of the texts and engravings disavowing William V and explain their symbolism and context. My article aims to reconstruct the negative image of Willem V and show the power of the written word in the period of the late Enlightenment – a tool, which was both dangerous and effective; in the case described, more effective than the entire arsenal of a well-armed troops.
Key words
propaganda, Enlightenment, the Netherlands, rhetoric, pamphlet, image, House of Orange
Otwórz Artykuł