Czy przyszłość mogła być inna? Edward Abramowski i estetyczne koncepcje alternatywnych wspólnot w latach 1918-1939 w Polsce
W artykule analizuję wystawę przygotowaną z okazji stu lecia odzyskania niepodległości w Zachęcie — Narodowej Galerii Sztuki pt. „Przyszłość będzie inna? Wizje i praktyki modernizacji społecznych po roku 1918” w kontekście myśli Edwarda Abramowskiego oraz jej recepcji w dwudziestoleciu międzywojennym. Takie teoretycznie umiejscowienie sztuki poszukującej i badającej potencjalności innej rzeczywistości społecznej, niż ówczesna jest zakorzenione w roli jaką Abramowski i jego pisma pełniły w kulturze dwudziestolecia. Twórczość i osobowość autora Idei społecznych kooperatywizmu inspirowały wielu działaczy i działaczek lewicy niepodległościowej oraz osób zaangażowanych w różne formy aktywizmu społecznego. Innymi słowy, wszystkich którzy uważali, że odzyskanie niepodległości przez Polskę powinno łączyć się ze stworzeniem bardziej sprawiedliwego porządku społecznego. To samo przekonanie leżało u źródeł działalności i sztuki, które zostały przedstawione na wystawie. Taka analiza zresztą została zasugerowana przez kuratorkę i zespół kuratorski, ponieważ jedną z pierwszych rzeczy rzucającą się w oczy po wejściu na wystawę był obszerny cytat z tekstu Abramowskiego.
Słowa kluczowe: kooperatywizm, sztuka partycypacyjna, sztuka dwudziestolecia międzywojennego w Polsce, Edward Abramowski, awangarda
Can Future Be Different? Edward Abramowski and Asthetics Concepts of Alternative Communities in the Years 1918-1939 in Poland
The starting point for my article was an exhibition in Zachęta — National Galery of Art entitled: “ The future will be different’. Visions and practices of social modernization after 1918”. I am analyzing the idea of the exhibition in the context of Eward Abramowski’s thought and its reception in the interwar period in Poland. His work is a theoretical frame for art that explores the possibility of a different social reality. Both work and personality of Abramowski were an inspiration for various forms of social and political engagement. In other words, Abramowski’s oeuvre was crucial for everyone who felt that after regaining the independence, Poland should have a more just form of the social order. The same idea was a source of activism and art what was presented in the mentioned exhibition. This form of analysis was somehow suggested by the curating team because one of the first things that one could see while entering the exhibition was a board with a quote from Abramowski’s work.
Keywords: cooperativism, participatory art, art of the interwar period in Poland, Edward Abramowski, vanguard
Otwórz Artykuł